„W każdej odsłonie próbuję być sobą” – rozmowa z Tymoteuszem Biesem / “I Try to Be Myself at All Times” – An Interview with Tymoteusz Bies

[English below]

Dzisiaj znów jeden z tych wyjątkowych wpisów. Bardzo się cieszę, ponieważ udało mi się porozmawiać ze zwycięzcą konkursu w kategorii fortepian – Tymoteuszem Biesem. Chcecie wiedzieć co opowiedział mi o konkursie, fortepianach i swoich dalszych planach? Zapraszam do przeczytania wywiadu :)

Kilka dni temu wygrałeś I Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Co się czuje w takiej sytuacji, w momencie ogłoszenia wyników?

Przez cały czas trwania konkursu towarzyszyły mi ogromne emocje. Wiadomość o otrzymaniu tej nagrody była dla mnie z całą pewnością dużym zaskoczeniem. Myślę, że to, co się czuje w takim momencie, to przede wszystkim szczęście i radość. Takie sytuacje są szalenie miłe i wywołują same piękne wrażenia.

Czy był jakiś etap konkursu, na który szczególnie czekałeś?

Na każdy troszeczkę czekałem. Najmniej komfortowo czułem się w I etapie, w którym trzeba było wykonać etiudy Chopina i Liszta czy małe formy Szymanowskiego. To jest taki bezwzględny test dla pianisty, sprawdzający przede wszystkim, czy potrafi się grać dobrze, szybko i sprawnie. Ten etap był najbardziej stresujący, ale dwa kolejne to już zupełnie co innego i na nie czekałem bardzo. W programie drugiego etapu znalazły się m.in. sonata Beethovena i utwory Szymanowskiego, większe formy. Lubię takie konstrukty recitalowe, gdzie można rozłożyć napięcie na większy odcinek czasu. Dużą frajdę w tym etapie sprawiła mi także możliwość zagrania Szymanowskiego – to są świetne utwory, dające dużą dowolność wykonawcy, a rzadko się je grywa. Finał to przede wszystkim niesamowite wrażenia związane z występem w takiej wspaniałej sali, ze świetną orkiestrą.

Co myślisz o akustyce sali NOSPR, czy musiałeś pod nią zmieniać jakoś ustaloną wcześniej interpretację Rapsodii na temat Paganiniego Rachmaninowa?

Tak, za całą pewnością musiałem trochę zmienić, ale byłem na to przygotowany. W każdej dużej sali trzeba grać nieco inaczej niż w sali ćwiczeniowej, czy nawet w mniejszych salach koncertowych. Potrzebny jest większy dźwięk i to relatywizuje pewne zjawiska w muzyce. Część niuansów schodzi na dalszy plan, szczególnie w sytuacji, kiedy towarzyszy orkiestra, która często przykrywa solistę wolumenem dźwięku. Sama akustyka jest świetna, to z całą pewnością. Dźwięk brzmi klarownie w każdym miejscu sali. Jest też duży komfort grania. Jednak zaskoczyło mnie, że podczas próby nie słyszałem dobrze orkiestry na scenie, a wiem, że na sali wrażenie jest kompletnie odwrotne. To było dość dziwne doświadczenie, ale już podczas samego występu słyszałem ich dużo lepiej. Tak zapewne stało się, dlatego że salę wypełnili ludzi, co także ma wpływ na akustykę.

Kiedy jesteś najbardziej sobą: grając solo, z orkiestrą, a może w składzie kameralnym?

Trudno powiedzieć, myślę, że w każdej odsłonie próbuję być sobą. Z żalem muszę stwierdzić, że nie mam czasu angażować się zbyt często w kameralistykę, jest to dla mnie wyjątkowo trudna dziedzina. Wydaje mi się, że najbardziej komfortowo czuję się grając solo, jestem na to najlepiej przygotowany. Odpowiedzialność podczas grania spoczywa wtedy tylko na mnie i wiem czego się po sobie spodziewać. W sytuacji grania z orkiestrą ta odpowiedzialność jest już podzielona, trzeba w czujny sposób słuchać orkiestry i patrzeć na dyrygenta. To zawsze jest trochę trudniejsze. Ale tak jak powiedziałem na początku, staram się w szczery i autentyczny sposób wypowiadać w muzyce w każdej sytuacji.

Jakie marki fortepianów wybierasz najchętniej podczas konkursów?

Nie mam jednej ulubionej. W ostatnim czasie dużo grywałem na Yamahach i Bösendorferach, które teraz należą do koncernu Yamahy. Każdy egzemplarz jest trochę inny, trudno tutaj upatrywać jakichś generalnych zasad. Przy okazji tego konkursu do wyboru były Yamaha i Steinway. Ja zdecydowałem się na Steinwaya, akurat ten model wydał mi się bardziej interesujący. Natomiast w przeszłości wybierałem bardzo różne instrumenty, jeśli tylko była taka możliwość. Na przykład na Konkursie Chopinowskim najbardziej odpowiadała mi Yamaha, a były tam cztery fortepiany do wyboru. Z kolei teraz, na poprzednim konkursie we Włoszech [Friuli Venezia Giulia International Piano Competition], grałem na Fazioli i były to świetne instrumenty. Kolejną płytę także będę nagrywał na Fazioli. Wszystko zależy od konkretnego modelu.

Co lepsze w przypadku fortepianu – instrument nowy czy sprzed lat?

Istnieje takie przekonanie, że nowe instrumenty są lepsze, wygodniejsze, bardziej dostosowane do współczesnych warunków i sal koncertowych. O ile na przykład w przypadku skrzypiec można mówić o wartościowych instrumentach sprzed kilkuset lat, to w kwestii fortepianów sytuacja jest bardziej skomplikowana. Kiedyś konstrukcja tych instrumentów była zupełnie inna, a współcześnie to także osobna dziedzina – gra na fortepianach historycznych. O współczesnym fortepianie możemy mówić od około 100 lat, tak się mniej więcej przyjmuje. Ja jestem fanem współczesnych instrumentów, choć znam pianistów, którzy bardzo lubią grać na fortepianach np. z lat 90. Z tego, co wiem Grigorij Sokołow najchętniej grywa na Steinwayach, ale tych produkowanych na początku XXI wieku. To często kwestia osobistych preferencji, ja jednak skłaniam się ku nowym fortepianom, dla mnie są najbardziej komfortowe.

Jak wyglądają Twoje pierwsze dni po konkursie, jest to czas na absolutny reset, czy już przygotowujesz się do jakichś nowych muzycznych wyzwań?

Staram się trochę zresetować, ale jest to trudne, bo podczas przygotowań do konkursu i w jego trakcie wszedłem w intensywny tryb pracy i teraz robi się pusto. Ciężko się zatrzymać, brakuje takiego spięcia. Zresztą nie mam jeszcze czasu na kompletne rozprężenie, bo za chwilę jest koncert laureatów i tam też trzeba się dobrze zaprezentować, więc daję sobie dzień lub dwa na powrót do rzeczywistości, a potem dalej do pracy.

A co robisz, by się w pełni zrelaksować?

Bardzo długo śpię, generalnie lubię się wysypiać. Mam to chyba po profesorze [Zbigniewie Raubo], on też nie funkcjonuje przed południem, to taka nasza wspólna cecha. Poza tym moje sposoby na relaks są chyba dość klasyczne, robię różne rzeczy, jak wszyscy inni ludzie, np. oglądam seriale albo czytam książki.

Czy myślisz o ponownym udziale w Konkursie Chopinowskim?

Nie wykluczam takiej możliwości. Być może spróbuję wystartować po raz kolejny, to zależy od tego jak rozwinie się i w którą stronę pójdzie moja droga artystyczna w ciągu następnych kilku lat. Konkurs Chopinowski to jest (z takiego bardzo oportunistycznego punktu widzenia) bardzo wartościowa sprawa, przede wszystkim dlatego, że zapewnia świetną promocję i możliwość ogrania się w wielu różnych salach jeszcze przed samym konkursem. W tym momencie nie jestem w stanie jednoznacznie się zadeklarować, ale biorę pod uwagę swój udział.

Masz jakieś plany koncertowe w niedalekiej przyszłości, gdzie będzie można Cię usłyszeć?

Wszystko się jeszcze w tej kwestii klaruje. Mam chyba dwa lub trzy koncerty zaplanowane na początek przyszłego roku w Filharmonii Śląskiej. Z orkiestrą i chórem będziemy wykonywać Fantazję Ludwiga van Beethovena. To jest pewna sprawa. Być może wystąpię też we Włoszech, w lutym przyszłego roku, na dwóch recitalach. Poza tym na razie o tym nie myślę, będę się starał też trochę odpocząć...

Przepytywała Julia Brodowska

Today, again, one of these exceptional entries. I am very happy, because I managed to talk to the winner of the competition in the piano category – Tymoteusz Bies. Do you want to know what he told me about the competition, the pianos and his further plans? Then you are welcome to read the interview :)

A few days ago you won the 1^st Karol Szymanowski International Music Competition in Katowice. What does it feel like when the results are announced?

Throughout the whole competition I was driven by intense emotions. The news of receiving this award was certainly a big surprise for me. I think what you feel at such a moment is, above all, happiness and joy. These situations are extremely pleasant and evoke only beautiful sensations.

Was there any stage of the competition you were waiting for especially?

I was looking forward a little bit to every one of them. I felt the least comfortable in the 1^st stage, when I had to perform Chopin’s and Liszt’s etudes or Szymanowski’s small forms. For the pianist, it is a type of absolute test, verifying first of all whether he can play well, quickly and efficiently. This was the most stressful stage, but the next two were completely different and I was looking forward to them very much. The programme of the 2^nd stage included Beethoven’s sonata and Szymanowski’s works, i.e. larger forms. I like recital constructs where the tension can be extended over a longer period of time. I also enjoyed playing Szymanowski a lot at that stage – they are great pieces, giving the performer a lot of freedom, and they are rarely played. The final stage constitutes above all an incredible experience of performing in such a wonderful hall, with a great orchestra.

What do you think about the acoustics of the NOSPR hall, did you have to change anything in the earlier prepared interpretation of Rachmaninoff’s Rapsodie sur un thème de Paganini?

Yes, I certainly had to change it a little, but I was prepared to do so. In every large room you have to play a bit differently than in the practice room, or even in smaller concert halls. More sound is needed and this relativizes certain phenomena in music. Some of the nuances withdraw into the background, especially when accompanied by an orchestra, which often conceals the soloist with the volume of sound. Without any doubt, the acoustics itself is great. The sound is clear everywhere in the room. One feels also great comfort of playing. I was surprised, however, that during the rehearsal I didn’t hear the orchestra well on stage, and I know that one gets the opposite impression in the room. It was a rather strange experience, but already during the performance I heard them much better. That’s probably because the room was filled with people, which also affects the acoustics.

When do you feel yourself most: playing solo, with an orchestra, or maybe in a chamber ensemble?

It is hard to say, I think I try to be myself at all times. Regrettably, I must admit I do not have time to get involved in chamber music too often enough and it is an extremely difficult area for me. It seems to me that I feel most comfortable playing solo, I am best prepared for it. The responsibility while performing rests only with me and I know what to expect from myself. In the situation when I play with an orchestra, this responsibility is divided, I have to listen to the orchestra attentively and look at the conductor. It is always a bit more difficult. But, like I said at the beginning, I try to express myself honestly and authentically in music in every situation.

Which brands of pianos do you choose most often during competitions?

I don’t have one favourite brand. Recently I have played Yamaha and Bösendorfer a lot, which now belong to the Yamaha Group. Each piano is slightly different, it is difficult to notice any general principles here. In this competition, the choice was between Yamaha and Steinway. I decided to go for Steinway as this model seemed more interesting to me. In the past, however, I opted for very different instruments, if possible. For example, I preferred Yamaha most at the Chopin Competition, and there were four pianos to choose from. Then again, at the previous competition in Italy [Friuli Venezia Giulia International Piano Competition], I played Fazioli and they were great instruments. I'm also going to record another album using a Fazioli piano. Everything depends on a specific model.

What is better when it comes to grand pianos – a new instrument or an instrument from the past?

There is a prevailing belief that the new instruments are better, more comfortable and more adapted to modern conditions and concert halls. While in the case of the violin, for example, one can speak of valuable instruments from a few hundred years ago, when it comes to pianos the situation is more complicated. In the past, the construction of these instruments was completely different, and nowadays playing historical pianos has turned into a separate area of performance. We say that a piano is contemporary when it is not older than about 100 years, this is more or less how it is estimated. I am a fan of contemporary instruments, although I know pianists who like to play the pianos from the 1990s, for example. As far as I know, Grigory Sokolov prefers to play Steinways, but those produced at the beginning of the 21st century. It is often a matter of personal preference, but I tend to favour new pianos, for me they are the most comfortable.

What do your first days after the competition look like, is it time for an absolute reset or are you already preparing for new musical challenges?

I try to unwind a bit, but it is difficult, because during the preparations for the competition and during its course I have entered the intensive mode of work and now it is getting empty. It’s hard to stop, one needs a thrill. Anyway, I don’t have time to relax completely yet, because there is the laureates' concert in a moment and you have to present yourself well, so I give myself a day or two to return to reality and then back to work.

And what do you do to fully relax?

I sleep a lot, generally I like to sleep. I think I take it after Professor [Zbigniew Raubo], he also does not function before high noon, this is our common feature. Apart from that, my ways of relaxing are probably quite ordinary, I do various things like everyone else, for example I watch TV series or read books.

Do you think of taking part in the Chopin Competition again?

I do not rule out this possibility. Perhaps I will try to participate again, it depends on how my career develops and which direction it will take in the next few years. The Chopin Competition is (from a very opportunistic point of view) a valuable thing, mainly because it provides excellent promotion and an opportunity to play in many different halls even before the competition itself. At the moment, I am not able to make a clear commitment, but I am taking my potential participation into account.

Do you have any concert plans in the near future, where can we listen to you play?

Everything is still being decided in this regard. I think I have two or three concerts scheduled for the beginning of next year at the Silesian Philharmonic. With the orchestra and choir, we will perform Ludwig van Beethoven’s Fantasy. That is one thing for sure. Perhaps I will also be giving two recitals in Italy in February next year. Besides, I haven’t thought about it yet, I will also try to rest a bit...

[Tłumaczenie/Translation: Dominika Pieczka]

Tymoteusz Bies podczas próby, Fot. Iza Lechowicz