Brak najlepszego. Finał w kategorii kwartet smyczkowy / Lack of the best. Final in the string quartet category

[ENG below]

Znamy laureatów w kategorii kwartet smyczkowy:

I – nie przyznano

II – Turicum Quartet

III – Neuma Quartet

Neuma Quartet – najlepsza interpretacja kwartetu Karola Szymanowskiego

Quiron Quartet i Monbijou Quartet – najlepsze wykonanie utworów nagrodzonych w konkursie kompozycji

 

Taka sytuacja nie zdarza się często, ale mimo wszystko zawsze może, bo regulamin na to pozwala: jury w kategorii kwartet smyczkowy nie przyznało pierwszej nagrody. Na Konkursie Chopinowskim miało to miejsce dwukrotnie (1990 i 1995), na Konkursie Wieniawskiego raz (1996). W przypadku Konkursu Szymanowskiego werdykt jury może jednak wzbudzać kontrowersje, bo w finale zagrały tylko trzy zespoły – jeden więc pozostał niedoceniony.

Pisząc o poszczególnych etapach, staram się dzielić z czytelnikami przede wszystkim zachwytami, wyławiać te wyjątkowe momenty, kiedy stykam się z największymi talentami i najciekawszymi interpretacjami, kiedy coś najbardziej mnie porusza. Tym razem jednak muszę powiedzieć, że to nie był dobry finał. Muzycy nie są oczywiście robotami, zły dzień i jakiś rodzaj niedyspozycji może dotknąć każdego, nie na wszystko mamy wpływ. Rozumiem to, ale smuci mnie, że u wszystkich kwartetów pojawiły się problemy intonacyjne, dźwiękowe i zgranie poszczególnych członków zespołów nie było najlepsze. Ktoś mógłby uznać, że te kwestie nie są aż tak ważne, kiedy gra jest porywająca i ciekawa interpretacyjnie. Myślę, że dużo zależy od proporcji.

Monbijou Quartet. Fot. G. Mart / M. Saltarski

Paradoks werdyktu, z którym generalnie się zgadzam, jest taki, że Monbijou Quartet właśnie w finale pokazał w końcu to, czego brakowało mi wcześniej podczas występów tego zespołu: interesujące, kontrastowe interpretacje i barwowe poszukiwania. W Kwartecie F-dur Maurice’a Ravela muzycy ci świetnie ze sobą dialogowali, pojawiło się dużo dobrego duetowego grania. Porywali też ze względu na duże kontrasty dynamiczne, nie bali się grać piano niemal szmerowo, a później nabudowywać energię aż do mocnej kulminacji. Podobało mi się również, jak rozplanowali formę tego kwartetu – początkowo na lekkim wycofaniu, śpiewnie, by w IV części pozwolić sobie na wybuch emocji. II Kwartet Szymanowskiego z kolei pozwolił im pokazać wrażliwość na barwę, w każdej części starali się szukać innych kolorów. I to mógłby być naprawdę dobry występ, gdyby nie intonacja – zarówno ta w poszczególnych partiach, która bardzo rozbijała odbiór melodii, jak i wspólna, która zwłaszcza w Szymanowskim zaburzała harmoniczną przejrzystość.

Okazało się, że problemy Monbijou Quartet w mniejszym lub większym stopniu dotknęły też następne zespoły. W Neuma Quartet jak zwykle usłyszałam czworo świetnych instrumentalistów – niezwykle emocjonalnie wykonali zarówno I Kwartet Szymanowskiego, jak i Kwartet F-dur Carla Nielsena. Szkoda, że w Szymanowskim – tak bardzo wymagającym różnorodności barwowej i dynamicznej – nie postawili na więcej kontrastów i dźwiękowej zabawy. Ich interpretacja urzekała liryzmem w prowadzeniu melodii i była mocno romantyczna. Więcej poszukiwań, swobody i dialogu usłyszałam u nich w Nielsenie. Zabrakło mi jednak takiej czułości w kształtowaniu dźwięku, współpracy i dokładności, jakie znałam z ich poprzednich etapów.

Neuma Quartet. Fot. G. Mart / M. Saltarski

Myślę, że Turicum Quartet w finale wypadł najlepiej. I Kwartet Szymanowskiego udało im się zagrać dość przejrzyście, konsekwentnie prowadzili frazę (to m.in. zasługa świetnej liderki – Jiski Lambrecht). W kantylenach zachwycali miękkim, ciepłym dźwiękiem, ciekawe było też szmerowe piano. Nie pojawiły się w ich wykonaniu większe wpadki intonacyjne, a to w muzyce Szymanowskiego wydaje mi się naprawdę szalenie istotne. W IV Kwartecie Béli Bartóka zupełnie zmienili nastrój, zagrali ten utwór ostro i mocno; zaprezentowali kilka świetnych pomysłów, np. wyraziste solo wiolonczeli na tle „przybrudzonego”, statycznego piana pozostałych instrumentalistów. Niestety uwypukliło się tu sporo niedokładności i drobnych nierówności (szczególnie we wspólnych pizzicatach), czasem odnosiłam też wrażenie, że gubiła im się przejrzystość przekazu.

Turicum Quartet. Fot. G. Mart / M. Saltarski

To był dla mnie – jako słuchaczki – trudny finał. Cieszę się, że miałam kontekst poprzednich etapów, dzięki temu mogłam na te zespoły spojrzeć bardziej całościowo i wnioskować, że być może tego dnia akurat coś było nie tak, może u uczestników pojawił się stres i presja, której nie było wcześniej. Wierzę, że ten konkurs to jeden z wielu punktów w rozwoju ich kariery i trzymam mocno kciuki za dalsze działania wszystkich zespołów, których mogłam posłuchać w finale!

 

Julia Broniowska

We know the laureates in the string quartet category:

I – not awarded

II – Turicum Quartet

III – Neuma Quartet

Neuma Quartet – best interpretation of a quartet by Karol Szymanowski

Quiron Quartet and Monbijou Quartet – best performance of works awarded in the composition category

 

Such a situation doesn't occur often, but nevertheless, it always can, because the rules allow for it: the jury in the string quartet category did not award a first prize. This happened twice at the Chopin Competition (1990 and 1995) and once at the Wieniawski Competition (1996). In the case of the Szymanowski Competition, however, the jury's verdict may be controversial, as only three ensembles played in the final - so one was left unappreciated.

When writing about each stage, I try to share with the readers my enthusiasm above all else, to identify those exceptional moments when I encounter the greatest talents and most interesting interpretations, when something truly moves me. This time, however, I must say that it wasn't a good final. Musicians are not robots, and a bad day or a form of indisposition can affect anyone, and not everything is under our control. I understand that, but it saddens me that all the quartets had intonation problems, sound issues, and the cohesion of the ensemble members was not at its best. Someone might argue that these issues are not so important when the performance is captivating and interesting in its interpretation. I think a lot depends on the proportions.

The paradox of the verdict, with which I generally agree, is that the Monbijou Quartet, just in the final, finally showed what I had missed earlier in this ensemble's performances: interesting, contrasting interpretations and colourful explorations. In Maurice Ravel's Quartet in F major, these musicians had excellent dialogues, and there was a lot of good duet playing. They captivated with their significant dynamic contrasts, not hesitating to play pianissimo almost whisperingly, and then building up the energy to a strong climax. I also liked how they structured the form of this quartet – starting with a light withdrawal, lyrical, and then in the fourth part, allowing themselves to explode with emotions. Szymanowski's Second Quartet, on the other hand, allowed them to showcase their sensitivity to color, as they sought different hues in each movement. And it could have been a really good performance had it not been for the intonation – both that in the individual parts, which very much broke up the perception of the melody, and the common one, which, especially in Szymanowski, disturbed the harmonic clarity.

It turned out that Monbijou Quartet's problems to a greater or lesser extent also affected the subsequent ensembles. In Neuma Quartet, as usual, I heard four excellent instrumentalists – they performed both Szymanowski's First Quartet and Carl Nielsen's Quartet in F major with great emotion. It's a shame that in Szymanowski – a piece demanding a wide range of colors and dynamics – they didn't opt for more contrasts and sonic exploration. Their interpretation was charmingly lyrical and highly romantic. I heard more searching, freedom, and dialogue in Nielsen. However, I missed the sensitivity in shaping the sound, cooperation, and precision that I knew from their previous stages.

I think that Turicum Quartet fared the best in the final. They managed to perform Szymanowski's First Quartet quite transparently, consistently leading the phrases (thanks in part to the excellent leadership of Jiska Lambrecht). In the cantilenas, they delighted with a soft, warm sound, and their nuanced pianissimo was intriguing. There were no major intonation slip-ups in their performance, and this seems to me to be really insanely important in Szymanowski's music. In Béla Bartók's Quartet No. 4, they completely changed the mood, playing the piece with sharpness and intensity; they presented several excellent ideas, such as the expressive cello solo against the "dirty" static piano of the other instrumentalists. Unfortunately, there were quite a few inaccuracies and minor unevenness in their performance (especially in the pizzicato), and at times, I felt that the transparency of communication in music was lost.

It was a difficult final for me as a listener. I'm glad I had the context of the previous stages, so I could look at these bands more holistically and infer that maybe something was wrong that day, maybe the participants were feeling stress and pressure that hadn't been there before. I believe that this competition is one of many points in the development of their careers, and I am keeping my fingers firmly crossed for the further performance of all the bands I was able to listen to in the final!Początek formularza